तुडतुडे (कांदा)

शास्त्रीय नाव 

✅Amrasca devastans

किडींचे जीवनचक्र  

✅ अंडी (Egg) अवस्था 

•  मादी पतंग कांदा पातींच्या खालील बाजूस व पातींच्या वेणीमध्ये अंडी घालतात.
• अंडी लांबट, पांढऱ्या रंगाची असतात.
• साधारणतः ४-११ दिवसांत अंड्यांतून पिले (निंफ) बाहेर पडतात.

✅ निम्फ (Nymph)अवस्था 

• अंड्यांतून निम्फ (लार्वा) बाहेर येतात.
• अंड्यांतून बाहेर पडलेले पिले अतिशय लहान आणि हिरवट पिवळसर रंगाचे असतात.
• निंफ अवस्था साधारणतः ७-२१ दिवसांची असते.
• या काळात निम्फ पातींच्या कोवळ्या भागांमधून रस शोषून घेतात,ज्यामुळे पाती वाकणे, वाळणे आणि पिवळसर पडणे सुरू होते.

✅ प्रौढ (Adult)अवस्था

• अंड्यांतून बाहेर पडलेले पिले अतिशय लहान आणि हिरवट पिवळसर रंगाचे असतात.
• निंफ अवस्था साधारणतः ७-२१ दिवसांची असते.
• या काळात प्रौढ पतंग पातींच्या कोवळ्या भागांमधून रस शोषून घेतात,ज्यामुळे पाती वाकणे, वाळणे आणि पिवळसर पडणे सुरू होते.

✅जीवनचक्राच्या सर्व टप्प्यांवर तुडतुडे पातींचे रस शोषून घेतात, ज्यामुळे पातींवर पिवळे किंवा पांढरे ठिपके पडतात.

या किडीचा प्रादुर्भाव कसा ओळखावा.

✅ तुडतुडे ही कीड पातींच्या खालील बाजूवर व पातींच्या वेणीमध्ये आढळते त्यामुळे निरीक्षण करताना पातींच्या खालील बाजूवर व कांदा पातीच्या वेणी मध्ये व्यवस्थितपणे निरीक्षण करावे.
✅ तुडतुडे ही कीड कांदा पिकामध्ये पातींवर रसशोषण करते ज्यामुळे पातींवर पांढऱ्या किंवा चंदेरी रंगाचे ठिपके दिसायला लागतात. कालांतराने प्रादुर्भाव वाढेल असे ठिपक्यांचे प्रमाण वाढते व पाती करपायला लागतात. त्यामुळे अशा प्रकारची  लक्षणे दिसत आहेत का ते पाहावे.
✅ तुडतुडे या किडीचा प्रादुर्भाव कांदा पिकाच्या पातीवर झाल्यामुळे पाती वाकड्या होणे,पातींचा रंग फिक्कट हिरवा होणे,पाती पिवळसर दिसणे,पाती आकसने यांसारखी लक्षणे दिसून येतात ही लक्षणे आपल्या शेतामध्ये दिसत आहेत का ते पाहावे.
✅अशाप्रकारे  निरीक्षण करून आपण कांदा पिकामध्ये मावा या किडीचा प्रादुर्भाव आपल्या शेतामध्ये झालेला आहे का ते पाहावे.

एकात्मिक नियोजन 

एकात्मिक नियोजन म्हणजे शेतामध्ये येणाऱ्या विविध अडचणींवर एका वेळेस उपाययोजना करणे होय.

✅ शेताची मशागत
शेताची नांगरट करून 15 ते 20 दिवस उन्हात तापून द्यावे, त्यामुळे सूर्यप्रकाशामुळे किडींचे कोष निष्क्रिय होते तसेच फणपाळी मारून शेतामधील जुन्या पिकांचे अवशेष,तणांचे अवशेष शेताच्या बाहेर फेकून द्यावेत जेणेकरून त्या अवशेषांबरोबर किडींचे कोष शेताच्या बाहेर जातील व किडींचा प्रादुर्भाव होण्याअगोदर नियंत्रण मिळेल
✅ सापळा पिकांची लागवड
शेताच्या चारही बाजूंनी सापळा पिके म्हणजेच मका,झेंडू यांसारख्या पिकांची लागवड करावी.जेणेकरून किडीचा प्राथमिक प्रादुर्भाव हा सापळा पिकांवर होईल व मुख्य शेतामध्ये प्रादुर्भाव होण्याअगोदर उपाययोजना करण्यास आपणास वेळ मिळेल. 

✅ इन्सेक्ट नेट लावणे
शेताच्या चारही बाजूस पाच ते सात फुटांपर्यंत इनसेक्ट नेट लावावे,जेणेकरून वाऱ्याबरोबर उडत येणाऱ्या किडींना शेताच्या बाहेरच रोखता येईल व मुख्य क्षेत्रांमध्ये प्रादुर्भाव होणार नाही.

प्रतिबंधात्मक उपाययोजना 

प्रतिबंधात्मक उपाययोजना म्हणजे शेतामध्ये मावा या किडीचा प्रादुर्भाव होऊ नये म्हणून उपाययोजना करणे.

✅ सापळे लावणे
शेतामध्ये योग्य प्रमाणात निळे पिवळे रंगाची चिकट सापळे लावावेत व वेळोवेळी त्त्यांचे निरीक्षण करून प्रादुर्भावाची लक्षणे आढळल्यास योग्य ती फवारणी करावी जेणेकरून शेतामध्ये प्रादुर्भाव होण्याअगोदर किडींवर नियंत्रण मिळवणे सोपे जाईल.
✅ निरीक्षण करणे
शेताच्या बाजूने असलेल्या सापळा पिकांचे, इंसेक्ट नेटचे व शेतामध्ये लावलेल्या निळ्या पिवळ्या चिकट सापळयांचे वेळोवेळी निरीक्षण करावे. त्यावर प्रादुर्भाव झालेला आहे का ते पहावे, त्याचबरोबर प्रादुर्भाव झाला असेल तर त्याचे प्रमाण किती आहे याचे निरीक्षण करून मुख्य शेतामध्ये योग्य त्या कीटकनाशकाची फवारणी करावी.
✅रोपांवर प्रक्रिया करणे
शेतामध्ये रोपांची पुर्नलागवड करताना रोपांवर कीटकनाशकाची प्रक्रिया करावी जेणेकरून रोप लागवड केल्यानंतर रोपांवर कीटकनाशकाचा रासायनिक थर असल्यामुळे किडींचा प्रादुर्भाव होणार नाही.रोपांवर प्रक्रिया कशी करावी याची माहिती घेण्यासाठी खालील फोटोवर किंवा निळ्या रंगाच्या लिंक वर क्लिक करावे.
✅ नायट्रोजनचे प्रमाण कमी ठेवणे
नायट्रोजनचा अतिवापर केल्यास रोपांना कोवळापणा जास्त येतो रोपांच्या हिरवापणा वाढतो त्यामुळे किडी जास्त प्रमाणामध्ये आकर्षित होतात व किडींचा प्रादुर्भाव वाढतो. त्यामुळे किडींवर प्रभावी प्रतिबंधात्मक नियंत्रण मिळवण्यासाठी योग्यता प्रमाणामध्ये नायट्रोजनचे प्रमाण ठेवावे प्रमाण जास्त होणार नाही याची काळजी घ्यावी.
✅ तणनियंत्रण करणे
शेतामध्ये जर जास्त प्रमाणात तण आले तर किडींचा प्रादुर्भाव ही मोठ्या प्रमाणावर वाढतो त्यामुळे वेळीच लहान तण असताना योग्य त्या  तणनाशकाची फवारणी करावी किंवा भांगलण करून त्यावर नियंत्रण मिळवावे.
✅ पाणी नियोजन
योग्य प्रकारे पाणी नियोजन केल्यास जास्त ओलावा राहत नाही व मावा या किडीचा प्रादुर्भाव जास्त प्रमाणामध्ये वाढत नाही. त्यामुळे रोपांची गरज वातावरण मातीचा प्रकार जलसिंचन प्रकार याचा अभ्यास व माहिती घेऊन पाण्याचे नियोजन करावे जेणेकरून मावा या किडीवर येण्याअगोदर प्रभावी प्रतिबंधात्मक नियंत्रण मिळवता येईल.
✅ फवारणी नियोजन
फवारणी करताना वेळोवेळी योग्यता कीटकनाशकाचा वापर फवारणी मध्ये करावा जेणेकरून रोपांवर रासायनिक थर तयार होतो व किडीचा प्रादुर्भाव होत नाही.उदाहरणार्थ नीम ऑइलचा वापर केल्यामुळे पातींवर कडवटपणा वाढतो व किडींचा प्रादुर्भाव टाळला जातो.
✅ सिलिकॉनचा वापर
सिलिकॉनचा वापर फवारणीद्वारे केल्यामुळे पातींचा जो काय आहे तो कडकपणा वाढतो ज्यामुळे रस शोषक किडीना पातींवर रस शोषण करता येत नाही ज्यामुळे किडींवर प्रभावी प्रतिबंधात्मक नियंत्रण मिळते.

उपचारात्मक उपाययोजना 

✅कांदा पिकावर जर किडीचा प्रादुर्भाव झाला असेल तर रोपांची वाढीची अवस्था लक्षात घेऊन खालीलपैकी एका कीटकनाशकाचा वापर योग्य प्रकारे करावा.