फेरस कमतरता

कमतरता कशी ओळखावी?

✅फेरसच्या कमतरतेमुळे कांद्याच्या नवीन पतींमध्ये इंटरव्हेइनल क्लोरोसिस दिसतो, ज्यामध्ये पातींच्या शिरांच्या दरम्यानचा भाग पिवळसर होतो.पण शिरा या हिरव्या राहतात.जास्त प्रादुर्भाव झाल्यावर संपूर्ण पात फिकट पिवळसर किंवा पांढरट होते.
✅त्याचबरोबर रोपांची वाढ खुंटते,कांद्याचे कंद लहान राहतात,मुळांची वाढ कमी होते,तसेच मुळे कमकुवत होतात.    

फेरसची कार्य 

 कांद्याच्या वाढीसाठी आणि विकासासाठी फेरस अत्यंत महत्त्वाचे आहे.हे विविध शारीरिक आणि जैव रासायनिक प्रक्रियेत सहभागी होते. 

✅ हरीतकणांची निर्मिती
फेरस हे हरीतकण निर्मितीसाठी एक महत्त्वाचा घटक आहे. जे प्रकाश संश्लेषणासाठी अत्यावश्यक आहे. यामुळे कांद्याच्या रोपांना सूर्यप्रकाशाचे ऊर्जेमध्ये रूपांतर करण्यास मदत होते.

✅ एंझाइम  प्रक्रिया
फेरस श्वसन आणि नायट्रोजन चयापचयात सहभागी अनेक एंझाइम्ससाठी सहकारक म्हणून काम करते. हे कॅटालेस आणि पेरॉऑक्झिड सारख्या महत्त्वाच्या एंझाइम्सच्या निर्मितीस मदत करते. 

✅ इलेक्ट्रॉन ट्रान्सपोर्ट चेन
फेरस प्रकाश संश्लेषण आणि श्वसन प्रक्रियेत इलेकट्रॉन्सच्या वाहतुकीसाठी आवश्यक आहे, ज्यामुळे पेशी पातळीवर ऊर्जा निर्माण होते.

✅ ताण सहनशक्ती   
फेरस झाडांना दुष्काळ आणि क्षारयुक्त माती सारख्या ताण परिस्थितीत टिकून राहण्यास मदत करते, कारण ते अँटी ऑक्सिडंट एंझाइमला सक्रिय करते.

✅ मुळांची वाढ
फेरसमुळे कांदा मुळे निरोगी राहतात आणि अन्नद्रव्ये पोषण व पाण्याचे शोषण सुधारते. 

✅ कंदाची गुणवत्ता वाढवणे
फेरसच्या मदतीने कंदाची चांगली वाढ आणि गुणवत्ता सुनिश्चित होते. 

फेरस कमतरतेची कारणे 

✅मातीतील उच्च PH (आल्कालीन माती )
मातीचा PH 7.5 पेक्षा जास्त असल्यास फेरस, अघटनशील स्वरूपात बदलतो, ज्यामुळे रोपांच्याद्वारे ते शोषता येत नाही. 

✅अत्याधिक ओलावा (पाणी साचणे)
मातीतील पाणी साचल्यामुळे ऑक्सिजन कमी होते आणि फेरसची उपलब्धता घडते. 

✅सेंद्रिय पदार्थांची कमतरता
मातीमध्ये सेंद्रिय पदार्थांची कमतरता असल्यास फेरसची हालचाल आणि झाडांना त्यांचा पुरवठा अपुरा राहतो.

✅फॉस्फरस चे जास्त प्रमाण
 मातीमध्ये फॉस्फरस जास्त असल्यास फेरसचे शोषण कमी होते, कारण ते फेरस बरोबर बंध तयार करते. 

✅थंड हवामान
थंड हवामानात मातीतील सूक्ष्मजीव उपलब्धता कमी होते व अन्नद्रव्ये शोषण कमी प्रमाणात होते आणि फेरसची कमतरता जाणवते.

✅मातीतील झिंक किंवा मॅगनीजचे प्रमाण
जास्त जस्त किंवा मॅगनीजमुळे लोहाचा प्रतिस्पर्धात्मक शोषण कमी होते. 

✅मुळांची कमजोर वाढ
जर मुळे व्यवस्थित विकसित झाली नसतील तर फेरस शोषणाची कमतरता होते. 

एकात्मिक उपाययोजना 

✅जमिनीची निवड 
फेरस कमतरता ही हलक्या म्हणजे कमी पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता असणाऱ्या (लांबट,मुरमाड,वाळूसार) जमिनीत जाणवते. त्यामुळे जमिनीची निवड करताना अशा जमिनीची निवड करू नये.तसेच ज्या जमिनी आम्लयुक्त आहेत अशा जमिनीत फेरस शोषण कमी होते त्यामुळे अशा जमिनीची निवड लागवडीसाठी करू नये.तसेच क्षारयुक्त जमिनीत अन्नद्रव्ये शोषण कमी असते. त्यामुळे अशा जमिनीची सुद्धा निवड करू नये.तसेच ज्या जमिनीत चुनखडी जास्त असते अशा जमिनीत प्रामुख्याने फेरस कमतरता जाणवते, यासाठी चुनखडी युक्त जमिनीची निवड कांदा लागवडीसाठी करू नये.

प्रतिबंधात्मक उपाययोजना 

✅योग्य खत नियोजन 
जमिनीची निवड केल्यानंतर त्या जमिनीची गुणवत्ता व  पिकाची गरज या गोष्टींचा अभ्यास करून योग्य खत नियोजन करावे.
खत नियोजन विषयी संपूर्ण माहिती घेण्यासाठी खालील निळ्या रंगाच्या लिंक वर किंवा फोटोवर क्लिक करा.

✅योग्य पाणी नियोजन 
मातीचा प्रकार, गुणवत्ता व वातावरण यांचा अभ्यास करून योग्य प्रकारे पाणी नियोजन करा. जर योग्य प्रकारे पाणी नियोजन केले तर माती जास्तीत जास्त काळ वाफस्यावर राहते व अन्नद्रव्ये शोषण वाढते आणि फेरस कमतरता भासत नाही.
रोपवाटिकेत पाणी नियोजन कसे करावे याची माहिती घेण्यासाठी खालील निळ्या रंगाच्या लिंकवर किंवा फोटोवर क्लिक करा.
कांदा रोप लागवडीनंतर पाणी नियोजन कसे करावे?

✅पावसानंतरचे नियोजन
पावसानंतर फेरस कमतरता येऊ नये म्हणून खालीलपैकी एका उत्पादनाचा वापर फवारणीद्वारे करावा. 

उपचारात्मक उपाययोजना 

✅फेरस कमतरता लक्षणे दिसत असतील तर खालीलपैकी एका उत्पादनाचा वापर फवारणीद्वारे करावा.